قرارداد هوشمند

قرارداد هوشمند

قرارداد هوشمند چیست؟

یک قرارداد هوشمند (smart-contract)، مانند هر قراردادی، شرایط یک توافق را تعیین می کند. اما برخلاف قراردادهای سنتی، شرایط قرارداد هوشمند به صورت کد در حال اجرا بر روی زنجیره بلوکی مانند اتریوم هستند. قراردادهای هوشمند به توسعه دهندگان این امکان را می دهد تا برنامه هایی بسازند که از امنیت، قابلیت اطمینان و دسترسی بلاک چین بهره می برند و در عین حال عملکرد پیچیده همتا به همتا را ارائه می دهند.

برخلاف قراردادهای سنتی ، در قرارداد هوشمند به علت حذف واسطه طرفین می توانند به راحتی به یکدیگر اعتماد کنند.

قراردادهای هوشمند یک برنامه کامپیوتری خود اجرا هستند که از بلاکچین برای ذخیره شرایط قرارداد استفاده می کنند. در واقع پایه و اساس قراردادهای هوشمند بر “اگر-سپس” طراحی می شوند. بطور مثال اگر شخصی قصد خرید خانه از شخص دیگری را دارد ، اگر تمام پولی که در قرارداد ذکر شده را برای فروشنده بفرستد، سپس آن خانه به مالکیت خریدار در می آید.

اسمارت کانترکت در سال 1994 توسط نیک سابو ظهور کرد ولی به دلیل اینکه محیط و بستر مناسبی برای انجام این قراردادها وجود نداشت ،نتوانست خود را در دنیا تثبینت کند.

بعدها با ظهور و گسترش بلاکچین و رمزارزها قراردادهای هوشمند نیز چشمگیر شدند. در ابتدا قرارداد های هوشمند بر روی بلاکچین بیت کوین بسته  انجام می شدند ولی چون ابزارهای آن نمی توانستند پاسخگوی تمام نیازها باشند ، در حال حاضر قراردادهای هوشمند بر روی این بستر انجام نمی شود.

سال ۲۰۰۹، بیت کوین برای نخستین بار از فناوری بلاکچین استفاده نمود ؛ سپس از سال ۲۰۱۵، شبکه‌ی اتریوم توسط ویتالیک بوترین بنیان‌گذاری شد و اولین نمونه‌های قرارداد هوشمند را پیاده‌سازی و راه‌اندازی کرد.

مزایای قرارداد هوشمند

اعتماد: اسناد رمزگذاری شده و بطور ایمن در یک دفترکل توزیع شده ذخیره می شوند. لازم نیست به افرادی که با آنها معامله می کنید اعتماد داشته باشید یا انتظار داشته باشید که آنها به شما اعتماد کنند، زیرا اساساً سیستم بی طرفانه قراردادهای هوشمند جایگزین اعتماد شده اند.

امنیت بالا: هک کردن قراردادهای هوشمند در صورتی که به طور صحیح اجرا شده باشد، دشوار است. همچنین به این دلیل که محیط مناسب برای قراردادهای هوشمند از طریق رمزنگاری پیچیده، فراهم می شود از اسناد شما به صورت ایمن نگهداری می کند.

کارامدی: با قراردادهای هوشمند، به میزان قابل توجهی در وقت صرفه جویی می شود.

صرفه جویی در هزینه: با وجود قراردادهای هوشمند به واسطه ها مانند دفاتر اسناد رسمی، دفاتر املاک، مشاوران و سایر واسطه ها نیازی نیست. در نتیجه هزینه های زیاد مربوط به خدمات آنها عملا حذف خواهند شد.

مبادله شفاف: شرایط و ضوابط این قراردادها به طور کامل قابل مشاهده بوده و همچنین در دسترس همه طرف های مربوطه است.

معایب قرارداد هوشمند

قرارداد های هوشمند چون در بستر فناوری و بلاکچین انجام میشوند معایبی نیز دارند.

عوامل انسانی: قراردادهای هوشمند توسط انسان ها کد نویسی می شوند و احتمال اینکه انسان دچار خطا و اشتباه شود وجود دارد. اگر انسان در کدنویسی قرارداد هوشمند اشتباه کند و قرارداد هوشمند در بستر بلاکچین قرار گیرد و اجرا شود ، دیگر نمی توان آن را تغییر داد و ممکن است هکر ها بتوانند به قرارداد دسترسی پیدا کنند و طرفین معامله در قرارداد هوشمند ضرر مالی ببینند.

نبود قوانین مشخص: در حال حاضر در هیچ کشوری برای قراردادهای هوشمند قانون و مقرراتی تعیین نشده است ولی ممکن است برخی کشورها مقرراتی تعیین نمایند که موجب تغییر شرایط حقوقی در این قراردادها شودو

هزینه بالا: لازمه ی اجرای قراردادهای هوشمند ، کدنویسی است که این کدها نیز باید با فناوری بلاکچین سازگار باشند و برای انجام این کار باید از برنامه نویسان حرفه ای استفاده کرد.

بلاکچین چیست؟

بلاکچین یک سیستم برنامه نویسی، دریافت و انباشت اطلاعات است که شامل بلوک هایی است که به صورت زنجیری به هم متصل شده اند.

در تعریف دیگر، بلاکچین تراکنش ها را با استفاده از فضاهای رمزنگاری شده ثبت می کند و در یک شبکه همتا به همتا از گره ها (رایانه ها) به اشتراک می گذارد.تراکنش ها در بلوک هایی به طور مرتب نگه داشته میشوند که توسط هش ها به هم متصل شده اند.

مزایای بلاکچین

غیر متمرکزسازی

حذف واسطه ها

شفافیت سازی

کاربردهای قرارداد هوشمند

قراردادهای هوشمند کاربردهای مختلفی دارند. در ادامه به تشریح برخی از این کاربردها می پردازیم.

قرارداد هوشمند و مالکیت معنوی

 آثاری که ارزش معنوی بالایی دارند، علی الخصوص اگر از نوع فایل (موسیقی، عکس، فیلم و …) باشند پس از انتشار در فضای اینترنت در خطر نقض کپی رایت قرار می گیرند و به دنبال آن ضرر زیادی به مالک اثر می‌رساند.

با بکارگیری قراردادهای هوشمند می‌توان برای استفاده از یک فایل،  شرایط خاصی مانند پرداخت بها با یک توکن خاص را تعیین نمود.

قرارداد هوشمند و بیمه

با قراردادهای هوشمند می‌توان نیاز به واسطه‌ها را در سیستم‌های سنتی بیمه از بین برد.

شرکت بیمه AXA در کشور فرانسه در سال 2017 شروع به آزمایش قراردادهای هوشمند بر پلتفرم خود نمود. در این آزمایش این شرکت تصمیم گرفتند که در صورت تاخیر در پرواز هواپیما، از طریق قراردادهای هوشمند به مشتریان خود پولی به عنوان جبران پرداخت کنند.

شخصی قصد دارد تا از نقطه 1 به نقطه 2 سفر کند. او مبلغ 5 دلار اتر را به بیمه پرداخت میکند. بیمه نیز 95دلار اتر را به قرارداد هوشمند تزریق میکند. بدیهی است که حال حاضر 100 دلار اتر در قرارداد وجود دارد. اگر پرواز شخص به موقع انجام شود، شرکت بیمه AXA مبلغ 100 دلار را از قرارداد هوشمند پس می گیرد و اگر پرواز شخص با تاخیر انجام شود، مبلغ 100 دلار از قرارداد هوشمند برای شخص ارسال می گردد.

مشاهده می کنید که در این سناریو لازم نیست طرفین به یکدیگر اعتماد کنند.

قراردادها

قرارداد هوشمند و رای گیری

نتایج رأی گیری در بلاک چین قرار خواهد گرفت و در میان نودهای شبکه توزیع می شود. تمام داده‌ها شفاف، رمزنگاری‌شده اند و ناشناس هستند. با این روش از هرگونه یا تقلب در انتخابات جلوگیری می شود.

ویژگی های اساسی رای گیری در بستر بلاک چین

  1. ناشناس بودن رأی دهندگان (VA) Voter Anonymity : رای را نمی توان در حین یا بعد از انتخابات به رای دهنده ردیابی کرد.
  2. پنهان کردن رأی (VC) Vote Concealment : ارزش رای باید از سیستم (رای دهندگان، نامزدها، کمیسیون انتخابات) پنهان بماند.
  3. Vote Immutable (VI). هنگامی که رای دهنده ای رای خود را به صندوق می اندازد، تغییر آن به هر رای دیگری از سوی کسی غیرممکن است.
  4. جلوگیری از رأی مضاعف (DVI) Double Voting Inhibition : یک رای دهنده باید فقط یک بار در یک انتخابات خاص رای دهد.

امروزه در سیستم انتخابات عمومی با مشکلات عمده دیگری روبرو هستیم. انتخابات اساس یک ملت دموکراتیک را تشکیل می دهد. بنابراین، فساد در انتخابات یک مشکل بزرگ است. نه تنها اعتماد مردم به نظام را خدشه دار می کند، بلکه باعث ایجاد فضای بی اعتمادی در بین مردم می شود. بنابراین، بلاک چین این روزها توسط کشورها برای ایجاد سیستمی که می تواند در تسریع سرعت کار بدون مختل کردن کارایی سیستم و افزایش شفافیت باشد، پذیرفته شده است.

برای نخستین بار در دنیا انتخابات سراسری یک کشور سیرالئون با بهره‌گیری از بلاک‌چین برگزار شد.

رای‌گیری به‌صورت دستی و بر روی برگه‌های کاغذی انجام شده بود ولی به صورت همزمان در دفتر کل بلاک‌چین نیز ثبت گردید.

شرکت سوییسی Agora برگزارکننده‌ی این انتخابات بوده است. در این انتخابات، تنها نمایندگان این شرکت می‌توانستند برگه‌های رای را در بلاک‌چین ثبت کنند.

قرارداد هوشمند و مراقبت های بهداشتی

بلاک چین می تواند سوابق سلامت رمزگذاری شده بیماران را با یک کلید خصوصی ذخیره کند. فقط به افراد خاصی اجازه دسترسی به سوابق برای نگرانی های حفظ حریم خصوصی داده می شود. به طور مشابه، تحقیقات را می توان به صورت محرمانه و ایمن با استفاده از قراردادهای هوشمند انجام داد

تمام رسیدهای بیمارستانی بیماران را می توان در بلاک چین ذخیره کرد و به صورت خودکار با شرکت های بیمه به عنوان گواهی ارائه خدمات به اشتراک گذاشت.

امروزه مدیریت اطلاعات، سوابق و داده های سلامت بیماران یک وظیفه خطیر و مهم برای بسیاری از پزشکان به شمار می رود. علاوه بر این، همواره موارد زیادی از تقلب به دلیل آسیب پذیری سیستم های قدیمی وجود داشته است. اینجاست که سیستم های سنتی جای خود را به قراردادهای هوشمند وارد می شوند.

قرارداد هوشمند و بیمه سلامت

قراردادهای هوشمند می توانند به صورت روزانه در بیمه سلامت مورد استفاده قرار گیرند و می توانند بسیاری از ناکارآمدی ها را در سیستم فعلی کاهش دهند

آنها همچنین می توانند استرس ناشی از ارسال فرم های طولانی ادعای بیمه را از بین ببرند. اگر قرار بود بیمه‌شده‌ای از یک روش پزشکی که تحت پوشش بیمه‌نامه است اقدام کند، قرارداد هوشمند به‌طور خودکار فعال می‌شود. این بدان معنی است که پول از حساب شرکت بیمه مستقیماً به بیمارستان می رود. این اتوماسیون هرگونه تاخیر و دردسر را کاهش می دهد و امکان پرداخت صحیح خدمات پزشکی را فراهم می کند. به نوبه خود، این امر به تمام معاملات بین طرفین سرعت می بخشد و اطمینان حاصل می کند که روند به تعویق نمی افتد.

قرارداد هوشمند و مدیریت داده های سلامت

مدیریت داده های سلامت نقش حیاتی در سیستم مراقبت های بهداشتی ایفا می کند. ساختار و محتوای آنها ممکن است تشخیص و درمان مناسب را برای بیماران تعیین کند تا از خطاهای پزشکی جلوگیری شود. علاوه بر این، داده های سلامت بیماران به هدف اصلی مجرمان سایبری تبدیل شده بود. اشخاص ثالث از این داده ها برای بازاریابی یا حتی اهداف مخرب سوء استفاده می کنند که حفاظت و ایمن سازی آن ها ضروری است.

قراردادهای هوشمند امکان ذخیره این داده های بهداشتی را در یک دفتر کل توزیع شده فراهم می کند. به این ترتیب، اگر بیمار نیاز به انتقال از بیمارستانی به بیمارستان دیگر داشته باشد، بدون نیاز به پر کردن کامل فرم های متعدد، به راحتی این کار را انجام می دهد. این به این دلیل است که ارائه دهنده بیمار می تواند به راحتی داده های سلامت و سوابق پزشکی او را با استفاده از شبکه بلاک چین مشاهده کند.

بسیاری از بیمارستان ها و سازمان های مراقبت های بهداشتی هنوز به پایگاه های داده سنتی متکی هستند.  بدون  قراردادهای هوشمند، ممکن است این اطلاعات دیر به گیرنده مورد نظر برسد و سلامت بیمار به خطر بیفتد.

در صورت ثبت داده های سلامت در قراردادهای هوشمند ذخیره و توزیع  از طریق بلاک چین ، داده ها برای بیمارستان‌ها و مؤسسات تحقیقاتی در سراسر جهان قابل دسترسی خواهند بود. و با پذیرش گسترده، یک بیمار می تواند برای درمان به هر بیمارستانی در جهان برود و با ارائه کلید خصوصی خود، بیمارستان فوراً به اطلاعات بیماران دسترسی خواهد داشت.

قرارداد هوشمند و یکپارچگی دارو

بر اساس گزارش فوربس در سال 2017 ، شرکت‌های داروسازی به دلیل داروهای تقلبی در سطح جهان سالانه ضرر تخمینی 200 میلیارد دلاری را متحمل می‌شوند. با استفاده از بلاک چین و قراردادهای هوشمند، می توان داروها را در کل چرخه عمرشان ردیابی کرد. هر عنصر و ماده باید با اطلاعات جغرافیایی و سایر اطلاعات مرتبط شماره گذاری و ردیابی شود. سپس داده‌های ردیابی به بلاک چین اضافه می‌شوند (فقط ابرداده به دلایل کارایی در بلاک چین قرار می‌گیرد).

بلاکچین تضمین می کند که این داده ها نمی توانند به خطر بیفتند یا حذف شوند. به ما ویژگی رمزنگاری معروف به غیر قابل رد کردن را می دهد: هنگامی که یک دارو ردیابی و ثبت شد، برای یک عامل مخرب امکان ناپدید شدن آن بدون دستگیر شدن وجود ندارد.

شرکتی به‌نام انکریپجن (Encrypgen) که در حوزه سلامت فعالیت می‌کند یکی دیگر از شرکت‌هایی است که از قرارداد هوشمند بهره می‌برد. این شرکت در حوزه خرید و فروش ژنوم انسان فعالیت می‌کند.افراد علاقه‌مند می‌توانند اطلاعات DNA خود را در این سایت به فروش برسانند تا محققین و پژوهشگران با استفاده از این اطلاعات به تحقیق پیرامون ژنوم انسان بپردازند. اما این اطلاعات علاوه بر اینکه می‌تواند مورد سواستفاده قرار بگیرد. این امکان نیز وجود دارد که اطلاعات افراد به‌صورت عمومی منتشر شود و فرد نتواند از این اطلاعات به خوبی درآمدزایی کند.

شرکت انکریپجن برای حل این مشکل از قراردادهای هوشمند استفاده کرده است. به این ترتیب مشکل دسترسی افراد ثالث به اطلاعات افراد حل شده است و همچنین افرادی که به این اطلاعات نیاز داشتند بدون پرداخت هزینه آن نمی‌توانند به آن دسترسی داشته باشند.

ماشین مجازی اتریوم (EVM) چیست؟

هدف EVM این است که به عنوان یک محیط زمان اجرا برای قراردادهای هوشمند ساخته شده بر روی اتریوم خدمت کند. آن را به عنوان یک ابر رایانه جهانی در نظر بگیرید که تمام قراردادهای هوشمند را اجرا می کند.

همانطور که از نام آن مشخص است ، ماشین مجازی اتریوم فیزیکی نیست بلکه یک ماشین مجازی است. عملکرد EVM به ماشین های مجازی محدود می شود. به عنوان مثال، نمی تواند تماس های تاخیری در اینترنت برقرار کند یا شماره های تصادفی تولید کند. بنابراین یک ماشین حالت ساده در نظر گرفته می شود. نوشتن برنامه ها به زبان اسمبلی معنایی ندارد، بنابراین، اتریوم به یک زبان برنامه نویسی برای EVM نیاز دارد.

Gass چیست؟

در ماشین مجازی اتریوم، gass یک واحد اندازه گیری است که برای تخصیص کارمزد به هر تراکنش با یک قرارداد هوشمند استفاده می شود. هر محاسباتی که در EVM انجام می شود به مقداری gass نیاز دارد. هرچه محاسبات پیچیده تر باشد، gass بیشتری برای اجرای قراردادهای هوشمند مورد نیاز است.

کارمزد معامله = کل gass مصرفی * قیمت gass

در ابتدا این قابلیت هوشمند توسط یک برنامه نویس ایجاد می شود. سپس با استفاده از یک کلاینت (Client) روی بلاک چین قرار می گیرد و اجرا می شود. کلاینت نرم افزاری است که برنامه نویس با استفاده از آن به بلاک چین متصل می شود. Smart Cantract با یک یا چند زبان برنامه نویسی مختلف ایجاد می شود. مثلا قرارداد های هوشمند بلاک چین اتریوم با زبان برنامه نویسی سالیدیتی (Solidity) کدنویسی می شوند

Solidity یک زبان برنامه نویسی قرارداد هوشمند در اتریوم است.

یکی دیگر از بلاکچین هایی که قراردادهای هوشمند بر این بستر کار می کنند، بلاکچین پولکادات است که توسط بنیانگذار اتریوم و خالق سالیدیتی (گادوین وود) ایجاد شده است که در اصل اکو سیستم بیت کوین است.شبکه پولکادات دارای زنجیره ای برای اتصال به بلاکچین های خارجی مانند اتریوم هستند. برای مثال moon beam یک پلتفرم قرارداد هوشمند سازگار با اتریوم است اما در پولکادات اجراء می شود.

از دیگر پلتفرم هایی که قراردادهای هوشمند بر روی آن ایجاد شده اند می توان به Hyper Ledger Fabric اشاره نمود که در سال 2015 توسط شرکت لینوکس و 30 شرکت دیگر از جمله شرکت های IBM ، Intel  ، Cisco و … تاسیس شد. Hyper Ledger Fabric برای شرکت هایی که با داده های حساس سر و کار دارند و باید قوانین حفاظت از داده ها را رعایت کنند، بسیار جذاب است.

به طور کلی پلتفرم های زیر از اصلی ترین پلتفرم های قرارداد هوشمند هستند :

اتریوم (Ethereum)

کاردانو (Cardano)

پولکادات (Polkadot)

سولانا (Solana)

هایپر لجر فابریک (HyperLedger Fabric)

بایننس اسمارت چین (Binance Smart Chain)

ترون (Tron)

پلتفرم های دیگری نیز وجود دارند که در مقاله های بعدی به آنها خواهیم پرداخت.

ویژگی های پلتفرم قرارداد هوشمند

پلتفرم های قرارداد هوشمند باید همه یا بیشتر ویژگی های زیر را داشته باشند :

-توسعه، پیاده سازی و اجرای قرارداد هوشمند

-دسترسی جهانی

-پشتیبانی از تراکنش های رمزنگاری شده

در حال حاضر باید صبر و تامل کرد و دید که این فناوری چگونه تکامل می یابد ، رشد آن به چه صورت خواهد بود و چه ریسک ها و فرصت هایی در انتظار قراردادهای هوشمند است. کسب و کار ها نیز باید با توجه به مزایا و معایب این گونه قراردادها و نحوه تکامل آنها تصمیم بگیرند که چگونه از این نوع قراردادها استفاده کنند.

بکارگیری این قراردادها در کسب و کار شما چه مزایایی به دنبال خواهد داشت؟

نظرات خود را با تیم مدیرفا در میان بگذارید

021-88764867

021-88761795

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *